Astrid van der Duijs: ‘Mensen willen hun verantwoordelijkheid echt wel nemen.’

Regie over je eigen vruchtbaarheid. Dat gunt verloskundige Astrid van der Duijs alle vrouwen. Reden om een anticonceptie-poli op te zetten in haar praktijk, een idee dat zij vormgaf tijdens het Innovatieprogramma van Lijn1. Inmiddels zitten de spreekuren vol. Astrid: ‘Ik wil mensen laten voelen wat hun mogelijkheden zijn in het leven.’

Astrid hoorde de verhalen vaak in haar praktijken in de Schilderswijk en Transvaal. Vrouwen die zwanger waren, maar dit eigenlijk helemaal niet hadden gepland. Een kleine peiling leverde een percentage op van maar liefst veertig procent, bijna de helft dus. ‘Daar schrok ik van. Veel van die vrouwen kampen met lastige omstandigheden, zoals financiële problemen en slechte huisvesting.’

Bijna altijd was abortus vanwege religieuze en culturele redenen geen optie, legt Astrid uit. ‘Zo’n kindje komt dan terecht in een gezin dat hier eigenlijk geen ruimte voor heeft. Dat is geen fijne start. Ook de impact op het leven van de moeder is groot. Een zwangerschap op een moment dat je dat helemaal niet wilt, gooit alles in de war. Ik voelde de noodzaak om hier iets aan te doen.’

Verhogen van de levensstandaard

Binnen het innovatieprogramma van Lijn1 gaf ze haar visie verder vorm. ‘Ik geloof dat meer regie op geboorteplanning kan bijdragen aan een hogere levensstandaard van de bewoners. Daarom wil ik vrouwen faciliteren om regie te nemen en hun eigen verantwoordelijkheid te pakken. Dat moeten ze uiteindelijk zelf doen, maar daar is voor nodig dat ze eerst zien wat er mogelijk is. Zelf ervaren zij vaak namelijk helemaal geen keuze. Dat maakt ze afhankelijk van een man die zegt dat hij wel oplet. Tot ze weer huilend bij mij in de wachtkamer zitten. Ik wil ze laten voelen dat het wel degelijk anders kan.’

Ze startte met een anticonceptie-poli. Sommigen verklaarden haar voor gek, ze zou ‘in haar eigen vlees snijden’. ‘Als een vrouw niet zwanger is, hoeven wij inderdaad geen zorg te verlenen. Maar het gaat mij om wat ik in de samenleving zie en hoe ik daaraan bij kan dragen. Goede zorg sluit voor mij aan op de behoefte van mensen en hun ervaring. Vertrouwen is daarbij heel belangrijk. Bij veel vrouwen met een multiculturele achtergrond is praten over seksualiteit een taboe. Wij kennen hun lichaam al en hebben een band opgebouwd tijdens de zwangerschap. De drempel ligt bij ons een stuk lager dan bij de huisarts.’

De kracht van het collectief

‘Het programma van Lijn1 heeft ervoor gezorgd ik mijn idee groter kon maken. Er werd gewoon een snelweg voor me uitgelegd naar allerlei andere manieren van kijken naar de zorg. Dat vond ik heel verfrissend en gaf voeding aan mijn ideeën.’ Ook lukte het haar om meer vanuit het collectief te denken en te kijken. ‘Ik dacht dat ik alles zelf moest weten en uitvinden. Totdat iemand zei: ‘Astrid, je kunt ook gewoon de ideeëndrager zijn. Anderen kunnen aanhaken met hun eigen kennis en expertise.’ Dat heeft me meer zelfvertrouwen gegeven, waardoor ik makkelijker die verbindingen kon opzoeken en aangaan.’

Die verbindingen komen voort uit een gemeenschappelijke visie, die voor Astrid helder is: ‘Goede zorg willen leveren aan de cliënt. Die moet er beter van worden. Veel mensen zijn bezig met hun eigen ding –  en dat doen ze ook goed – maar samen gaat het beter. Je kunt leren van elkaar en het is voor de cliënt beter als de zorg meer samenwerkt. Geen dubbeling in taken, geen patiënt van hot naar her, een lage drempel. Zeker bij een kwetsbare doelgroep die de weg in de zorg niet goed weet te vinden, kan dat heel veel winst opleveren.’

Mond-tot-mond-reclame

Inmiddels houdt de praktijk twee dagen in de week fulltime anticonceptiespreekuur. ‘Het is nu echt een specialisme binnen onze praktijk. Vrouwen vertellen elkaar erover en zo komen er veel zusjes of nichtjes van eerdere cliënten bij ons binnen. Heel leuk vind ik dat. Het gaat van mond-tot-mond. Dus je ziet dat mensen hun verantwoordelijkheid wel degelijk willen nemen. Maar het is aan mij om dat te faciliteren op een manier die passend is.’

Buiten de praktijk is ze op macro-niveau nog volop bezig met het uitdragen van haar gedachtegoed. Er zijn samenwerkingen met de GGD en de gemeente op het gebied van voorlichting, op politiek niveau pleit ze voor vergoeding in het basispakket. Dat zou er volgens haar voor zorgen dat juist de kwetsbare vrouwen meer regie krijgen, wanneer hun man over de financiën gaat. Astrid: ‘Juist bij die groep valt nog veel winst te halen. Reden genoeg dus om te faciliteren dat ook zij die regie kunnen nemen.’

Astrid was in 2018 een van de deelnemers van het innovatieprogramma De Nieuwe Lijn, gericht op koplopers die innovaties en initiatieven willen bedenken en uitvoeren én die willen leren door te doen. De Nieuwe Lijn refereert aan de nieuwe mindset die nodig is om te komen tot nieuwe vormen van gezondheidszorg, waarbij professionals de mens/burger/bewoner centraal stellen, een brede visie hebben op gezondheid en ruimte hebben voor elkaars (professional en burger) expertise en kracht.