Ouderenmishandeling: ‘Bewustwording en handelingsperspectief van groot belang’

Maar liefst een op de twintig ouderen krijgt te maken met ouderenmishandeling. Toch weten we dit nog niet altijd goed te herkennen. Reden voor Fatima Nur, projectleider huiselijk en seksueel geweld bij de GGD Haaglanden, om tijdens de laatste bijeenkomst van Ouderen Netwerk Rijswijk haar kennis te delen. Zo’n vijftig betrokken professionals luisterden mee. Fatima: ‘Super om dit in een keer bij hen onder de aandacht te kunnen brengen.’

Ouderenmishandeling. Wat verstaan we er eigenlijk onder? En waarom is het zo belangrijk om op signalen te letten? En wat zijn die signalen dan? Op die vragen ging Fatima dieper in tijdens de netwerkbijeenkomst. Want bewustwording helpt, vertelt Fatima. ‘Het staat nog niet scherp genoeg op ieders netvlies. Daarmee bedoel ik niet alleen het probleem en hoe je dit kunt signaleren, maar ook ieders eigen rol.’

Want die is volgens Fatima groter als professionals soms zelf denken. ‘Zij komen in contact met ouderen vanuit een bepaalde primaire taak, zoals een fysiotherapeut of huisarts. Het is belangrijk om naast die taak toch te proberen om verder te kijken naar hoe het met iemand gaat. Ouderen vertellen namelijk niet makkelijk uit zichzelf over een mishandelingssituatie, maar kunnen wel signalen geven. Wie daar alert op is kan door de stappen van de meldcode te volgen de juiste hulp inzetten.’

Afhankelijkheid

Om wat voor signalen het kan gaan, is heel breed. Er kan sprake zijn van zichtbaar fysiek letsel, maar dat hoeft niet als er sprake is van financieel of mentaal misbruik. Iemand kan schrikachtiger zijn of ander gedrag vertonen dan normaal, bijvoorbeeld als een altijd praatgrage oudere opeens bijna helemaal niet meer spreekt. Of iemand die altijd graag meedeed met activiteiten, kan opeens niet meer enthousiast zijn vanwege geldproblemen.

Bij mishandeling denken we vaak aan een dader en een slachtoffer, maar bij ouderenmishandeling zijn die scheidslijnen niet altijd even scherp, vertelt Fatima. ‘Er is vaak een sterke afhankelijkheidsrelatie tussen de pleger en de oudere. Wanneer een mantelzorger overbelast is en de zorg eigenlijk niet meer aankan, kunnen heel schrijnende situaties ontstaan.’

Overbelaste mantelzorger

Ze vertelt over een echtpaar waarbij de man vergeetachtiger werd. Zijn vrouw sloot hem op in een kamer om de boodschappen te kunnen doen. ‘Dat is natuurlijk heel triest en zorgt voor een onveilige situatie die niet zo kan blijven bestaan. Maar de overbelaste mantelzorger is in dit geval ook een slachtoffer van de omstandigheden. Ook zij heeft ondersteuning nodig.’

Door de professionals in het netwerk mee te nemen in uitleg, signalen en casuïstiek te bespreken, hoopt Fatima dat zij ouderenmishandeling eerder herkennen en hierop weten te handelen. ‘Oudere mensen kunnen nu eenmaal kwetsbaarder zijn. Dat hoort bij het leven. Door meer oog voor deze misstanden te hebben, kunnen we hier iets aan doen. Het is voor mij heel motiverend om dit te delen met zo’n multidisciplinaire en enthousiaste groep professionals. Dat zij elkaar al zo goed kennen, biedt ouderen in Rijswijk een enorme meerwaarde.’

Over het netwerk:

Ouderen Netwerk Rijswijk heeft als doel thuiswonende (kwetsbare) ouderen een zo goed mogelijk leven thuis te laten leiden, met ondersteuning van de juiste professionals op het gebied van zorg en welzijn. Dit gebeurt onder andere door het ontwikkelen van gezamenlijke zorgpaden, delen van expertise, onderwijs ontwikkelen en verbeteren van onderlinge communicatie.

De Regiegroep bestaat uit vele betrokkenen, van onder andere een huisarts tot een specialist ouderen en poh-ouderen, maar ook een beleidsmedewerker van de gemeente. Deze regiegroep initieert en coördineert de activiteiten van het netwerk, zoals een halfjaarlijkse bijeenkomst en verschillende themabijeenkomsten. Dit alles is opgezet met hulp van een subsidie en begeleiding van ZonMw.

Sinds 2019 is het oorspronkelijk netwerk samengegaan met een netwerk uit Nieuw-Rijswijk onder de noemer Ouderen Netwerk Rijswijk. Komend jaar wordt gewerkt aan vroegsignalering dementie, eenzaamheid en valpreventie. Per thema zijn verschillende professionals actief in werkgroepen. Lijn1 is vanaf de start betrokken bij het netwerk en zal haar rol komende tijd met name vervullen op het gebied van ouderenparticipatie (de community-up beweging).

Wil je je aanmelden voor de driemaandelijkse nieuwsbrief of heb je een vraag? Mail Mvanderwerff@hadoks.nl