Gezond Samen Leven: ‘Een simpel en oprecht gesprek is al heel waardevol’

Gezond Samen Leven. Daar gaan we voor. Dat doen we met iedereen die bijdraagt aan een duurzame samenleving en gezondheidszorg. In deze serie gaan we met hen in gesprek over de bouwstenen voor Gezond Samen Leven. We trappen af met Esmaa Amer van apotheek Pillen en Praten in Leyenburg.

‘s Winters kwam er bij Esmaa regelmatig een gezin over de vloer met aan hun voeten alleen slippers. Ook bij vorst en kou. Op een gegeven moment benoemde Esmaa dit. Er volgde een schrijnend verhaal. Beide ouders waren hun baan kwijtgeraakt en er was geen geld voor nieuwe schoenen. Ze stonden open voor hulp en Esmaa legde contacten in de wijk voor kleding en schoenen. Een traject van de gemeente hielp hen op weg naar nieuw werk.

‘Mijn rol in zo’n situatie is signaleren wat er speelt, dat op een niet veroordelende en gelijkwaardige manier bespreekbaar maken en – als mensen daarvoor open staan – hen verbinden met wat er al is’, vertelt Esmaa. ‘Er is namelijk heel veel, maar niet iedereen kent de weg daarnaartoe. Pillen en Praten kan een brug vormen.’ De naam zegt het al, deze apotheek in Leyenburg draait om meer dan medicijnen alleen. Esmaa Amer kwam er in 2011 werken en zag de mogelijkheden. ‘Een apotheek is laagdrempelig en voor iedereen. Wij zouden veel meer kunnen betekenen.’ 

Oprecht gesprek

Ook de mensen in de wijk bleken die rol te omarmen, inmiddels hebben ze een bestand met achtduizend klanten. Esmaa denkt dat het succes schuilt in een menselijke behoefte om – ook al kamp je met ziekte – niet alleen als patiënt te worden gezien, maar als compleet persoon. ‘Mensen komen bijvoorbeeld met een recept voor antidepressiva. Zo’n pil kan natuurlijk helpen, maar als er onderliggende problemen spelen die depressieve gevoelens uitlokken, is het geen duurzame oplossing. Dat willen wij inzichtelijk maken voor mensen. Soms is een simpel en oprecht gesprek al heel waardevol.’

Medewerkers van Pillen en Praten hebben geleerd om signalen te herkennen en weten deze laagdrempelig bespreekbaar te maken, zonder oordeel. ‘We willen dat onze apotheek een veilige haven vormt, waar mensen kunnen delen wat hen op het hart ligt. Onze focus is veel breder dan alleen levering van medicijnen. Wij horen en zien veel, over schulden, over huiselijk geweld, er komt van alles aan bod. Bij onze start zochten we vaak ad hoc naar oplossingen, later zijn we dat mede met hulp van Lijn1 op een meer structurele manier gaan doen.’

Netwerk in de wijk

Dat betekende meer contacten leggen in de wijk, van de huisarts tot de voedselbank en het blijf van mijn lijf huis. Esmaa: ‘We hebben zo een wijknetwerk opgezet met een brede multidisciplinaire insteek, van welzijn tot de gemeente, kerken, psychologen en nog veel meer expertises. Onderling maken we afspraken en maken we zichtbaar wat er allemaal al is, want ook aan de aanbodkant weet niet iedereen dat van elkaar, bijvoorbeeld met een verwijskaart op het vlak van eenzaamheid.’

Ook organiseert de apotheek activiteiten, zoals een bingo of diner in de wijk. Daarbij spelen de mensen om wie het gaat zelf een grote rol. Esmaa: ‘Alle activiteiten organiseren we samen met bewoners. Zij weten waar ze behoefte aan hebben en wie we bijvoorbeeld echt moeten uitnodigen, dat loopt dan ook via hen. Onze rol is dan meer het faciliteren en deels het verspreiden van de aankondiging in de wijk. We doen het met elkaar en voor elkaar.’

Inzicht

Het doet Esmaa denken aan een van de dames die nu actief is als leidster van een wandelgroep in de buurt. ‘Ze kwam medicijnen halen om te slapen, ze sliep slecht. Ik vroeg of ze over de reden wilde praten. Dat wilde ze. Haar partner was overleden in bed, ze was bang dat haar dat ook zou overkomen en niemand haar zou vinden.’ Esmaa vertelde haar iets over de telefooncirkel, een initiatief waarbij mensen elkaar elke ochtend even bellen. ‘Ze meldde zich aan. De pillen liet ze zitten en tot dusver heeft ze dat zo gelaten.’

Esmaa draagt geen oplossingen aan. ‘Ik probeer echt samen met mensen tot inzicht te komen. Door vragen te stellen probeer ik hen in te laten zien wat nou het echte probleem is. Het begint met erkennen en herkennen. Dan pas kan ik de vraag stellen of ze er iets aan zouden willen doen. Pas dan kunnen we samen gaan nadenken over een oplossing. Het start met eigen motivatie. En heel veel mensen willen echt wel. Maar dan wel op een manier die met hen ontstaat.’

Passend en duurzaam

Daarbij moet haar nog iets van het hart: ‘Onderschat patiënten niet. Die weten echt heel veel zelf. Zorg en beleid ontwikkelen vaak aanbod vanuit de gedachte dat mensen dingen niet weten, kunnen of snappen. Maar dat doen ze wel degelijk, alleen er spelen vaak andere problemen. Die moeten (h)erkent worden om verder te kunnen komen. Zo’n bedachte oplossing zit al veel te ver in het proces. Vanuit onze apotheek proberen wij bij te dragen aan manieren die passend en duurzaam zijn.’

De sprekers in deze rubriek geven het stokje, of de bouwsteen, zelf door aan iemand anders. Zo maken we steentje voor steentje zichtbaar hoe we samen aan het bouwen zijn. Want Gezond Samen Leven, dat doen we zelf.