Verslag 3e Leergang bijeenkomst ‘Samen slimmer, beter, leuker’

Ruim vijftig deelnemers van leergang De Nieuwe Lijn zijn tijdens de derde bijeenkomst op 12 september bijeengekomen voor lezingen over macht en invloed en ‘community building’. Daarna hebben zij in groepssessies verkend wat zij nodig hebben om de door hun gewenste verandering in de zorgsector daadwerkelijk te realiseren. De bijeenkomst diende daarmee twee belangrijke inzichten te versterken over transitie: als individu ben je machtiger dan je denkt, maar alleen door samen met anderen elkaars macht te versterken.

Ter voorbereiding op de bijeenkomst konden deelnemers zich verdiepen in de inzichten van Flor Avelino, over de rol van macht in transities. Veel zorgprofessionals hebben de indruk dat zij machteloos zijn tegenover het systeem. Joshua van Rooij benadrukte in de inleidende speech daarom dat bewustwording van de eigen macht een belangrijke eerste stap is naar transitie. “Macht is iets wat we meestal aan andere toeschrijven, aan zorgverzekeraars, directeurs of ministers. Maar wij professionals zijn uiteindelijk de ‘machers’, de makers die elke dag het werk vormgeven en anderen beïnvloeden.”
Om aan transitie bij te kunnen dragen, is het daarom belangrijk te reflecteren op welke macht je kunt uitoefenen en hoe die invloed is te benutten. “Empowerment betekent jezelf ergens toe in staat stellen; iets nieuws creëren of verandering teweegbrengen. Maar transities duren lang, dus begin met het creëren van je eigen ruimte. Een plek om met collega’s in de wijk te kunnen sparren, leren en debatteren, ook al is het maar enkele uurtjes in de week.”

Community building
Vervolgens deelde Fenneke van der Deijl, oprichter van Urban Villagers, haar lessen over community building, oftewel het stimuleren van gemeenschapsvorming op wijkniveau. Haar missie is om de sociale banden in stadswijken te versterken door bewoners, bestuurders, professionals en patiënten bijeen te brengen. Vooral patiënten en bewoners zijn vaak niet onderling georganiseerd, dus hoe kan men zorgen dat deze mensen een stem krijgen? “Het proces waarin mensen zichzelf van onderop gaan organiseren, is belangrijker dan aansturing van bovenaf. Dat gaat echter allesbehalve vanzelf: breng bewoners bij elkaar om te bespreken wat belangrijk is, en het is niet gemakkelijk om daar uit te komen.” Met Urban Villagers helpt Fenneke buurtbewoners om vanuit hun behoeftes tot één stem te komen, om vervolgens de partijen te betrekken die invloed hebben op de wijk, zoals zorgprofessionals, mkb’ers en lokale politici.

“Het stimuleren van buurtnetwerken is geen extra verantwoordelijkheid, maar kan het werk van zorgverleners juist verlichten.”

Interessanter dan de resultaten die dit oplevert, zoals lokale health-centra en sterkere netwerken tussen buurtbewoners, is het proces waarin individuele buurtbewoners zichzelf smeden tot een gemeenschap. “Mensen die al jaren in de wijk wonen, leerden elkaar nu pas goed kennen, door elkaars wensen en noden te delen in soms moeilijke gesprekken. En meteen ontstaan daardoor vaak spontaan de eerste oplossingen, zoals die sterkere netwerken.” Fenneke benadrukt daarom vooral dat het stimuleren van gemeenschappen geen extra taak is die zorgverleners op hun vork moeten nemen, maar juist werk uit handen kan nemen. “Zorgverleners kunnen juist erg veel steun krijgen uit deze buurtnetwerken zodra deze eenmaal bestaan. Als welzijnsorganisaties de groei en de vermogens van dergelijke netwerken vervolgens faciliteren in plaats van alle zorgtaken zelf uitvoeren, kan dit het werk van zorgprofessionals juist verlichten. Zet daarom de voelsprieten aan, kijk wat er al speelt in jouw wijk en hoe je deze initiatieven kunt stimuleren. Vaak is alleen al verwijzen naar zo’n initiatief voldoende om het te laten groeien.”

Workshops
De rest van de middag stond in het teken van de werksessie, onder begeleiding van organisatie-adviseur Koos Roseboom. In groepsverband hebben de deelnemers zich gebogen over de vraag welke concrete veranderingen zij zouden kunnen realiseren en wat daarvoor nodig is. Daaruit bleek vooral dat er geen vaste weg of manier is om verandering te realiseren. Sommige groepen nemen lang de tijd om elkaar te leren kennen en te zien wat zij elkaar kunnen bieden. Andere groepen stellen direct concrete doelen voor ogen (soms verbonden aan hun reeds lopende initiatieven) om samen te verkennen welke praktische stappen zij kunnen zetten.

“Opvallend veel zorg wordt al verleend door niet-reguliere zorgverleners, maar vaak sluiten we de ogen daarvoor.”

Ondanks  die verschillende benaderingen, komen vrijwel alle groepen tot enkele gedeelde inzichten. Verandering begint door eerst jezelf te mobiliseren, vervolgens te verkennen wie daarbij kan aanhaken en daarna steun te zoeken van buiten de sector. Wie nieuwe initiatieven van de grond wil krijgen, zal dus eerst het eigen gedrag moeten veranderen om effectief invloed te kunnen hebben op het gedrag van partners. Daarom blijken persoonlijke betrokkenheid en motivatie volgens alle groepen essentieel om nieuwe initiatieven van de grond te krijgen. Ook blijken veel uitdagingen voor een betere gezondheid te vragen om een verandering van persoonlijke leefstijl en samenleving. En dat verklaart tevens waarom alle deelnemers concluderen dat zij voor de realisatie van hun initiatieven vrijwel altijd medestanders nodig hebben van buiten de zorgsector. Dat op deze bijeenkomst meer deelnemers uit andere sectoren aanwezig waren, leverde volgens de deelnemers dan ook interessante nieuwe perspectieven op. “Opvallend veel zorg wordt al verleend door niet-reguliere zorgverleners, maar wij sluiten de ogen daarvoor en voor de kracht ervan”, stelde één van de deelnemers, aan het eind van de middag. “Door hen uit te nodigen en die verbindingen te leggen, kunnen we samen nog sterker staan.”

Mocht je deze of andere bijeenkomsten hebben gemist, maar toch benieuwd zijn naar de vorderingen die zijn gemaakt? Bekijk dan hier de Warp Up van de alle bijeenkomsten van de Leergang ‘De Nieuwe Lijn’ van het eerste jaar

– Door Mark Dyson