Waarom verandering van de zorg nodig is

Tijdens de kick-off bijeenkomst wisten Machteld Huber en Jan Rotmans in duidelijke woorden te schetsen waarom de oude manier van zorg verlenen niet meer werkt in onze huidige tijd. “De oude systeemwaarden van rendement, controle en efficiëntie werken niet voor de zorg”, stelt Rotmans. “Niemand wil immers efficiënt verzorgd worden; je wilt aandachtig verzorgd worden.” Zorgprofessionals staan daarom voor de collectieve uitdaging om een nieuw systeem te creëren, gebaseerd op vertrouwen, intimiteit en waarin de mens centraal staat.

“Is het niet vreemd dat we zorg als een aparte bedrijfstak zijn gaan beschouwen? Zou zorgen voor elkaar niet een integraal onderdeel van ons werken en leven moeten zijn?” – Rotmans

Volgens Rotmans is de transitie die we willen bereiken echter al gaande. Niet alleen in de zorg, maar in de gehele samenleving is men langzaam weer op zoek naar de menselijke maat. “We leven midden in een verandering van tijdperken. Een periode waarin de oude top-down manier van werken geen uitkomst meer biedt, maar de nieuwe methode nog niet gevonden is.” Rotmans wil met zijn lezing dan ook vooral de aanwezigen prikkelen om zich te verzetten tegen de waarden van het huidige systeem. Niet door radicaal het roer om te gooien, maar door stapsgewijs te experimenteren met nieuwe manieren, gebaseerd op de nieuwe waarden.

“Niets is moeilijker dan het bereiken van een cultuuromslag. We zijn immers opgeleid om afhankelijk te zijn van het systeem waarin we werken.”

Van gezondheid naar zingeving

Machteld Huber sloot hierop aan met haar pleidooi voor een nieuwe definitie van het begrip “gezondheid”. Vanuit een ander perspectief benadrukt zij dezelfde boodschap: onze huidige manier van denken over gezondheidszorg is achterhaald. Tekenend is dat onze huidige definitie van “gezondheid” (‘een toestand van volledig emotioneel en fysiek welbevinden en niet enkel de afwezigheid van ziektes of aandoeningen’) sinds 1948 niet is veranderd. Terwijl de wereld en de gezondheidszorg sindsdien enorme ontwikkelingen hebben doorgemaakt.

“Destijds kampten we vooral tegen infectieziekten, terwijl het nu vooral gaat om chronische ziektes doordat mensen steeds ouder worden.” Volgens Huber is onze huidige definitie van gezondheid daarom te utopisch voor de samenleving van nu. “Die definitie leidt tot een doorgeslagen medicalisering, waarbij we voor iedere kwaal of klacht een medische oplossing willen aandragen.” Net als Rotmans signaleert ze dat de zorg daarom te veel gericht is op het leveren van output, terwijl de patiënt als mens langzaam buiten beeld is geraakt.

“Zingeving is de belangrijkste gezondheidsmakende factor” – Huber

Huber pleit daarom voor een nieuwe definitie, die de nadruk legt op het vergroten van de veerkracht van mensen om met fysieke, sociale of emotionele tegenslagen in het leven om te kunnen gaan. Net als Rotmans stelt zij daarom dat de toekomstige zorgverlening zich moet vormen rond de beleving van de patiënt. Heeft iemand voldoende regie over zijn eigen leven en is degene in staat om te doen wat als zinvol ervaren wordt?

“Wacht niet op een breed draagvlak, maar ga aan de slag met een kleine club frisdenkers en dwarskijkers” – Rotmans

Beide sprekers wisten duidelijk de achtergronden te schetsen van de praktische veranderingen die deelnemers van De Nieuwe Lijn samen in gang zetten. Rotmans wist daarbij op een realistische manier te inspireren voor de enorme uitdaging waar we voor staan. Want hoewel verandering van het zorgstelsel allesbehalve makkelijk is, kunnen vele kleine stapjes over een langere periode wel degelijk verschil maken. “De zorg moet radicaal anders, maar daar moeten we jarenlang de tijd voor nemen. Gooi niet in één klap de gehele organisatie overhoop, maar zoek veilige ruimtes om in het klein te experimenteren. En zoek mensen die de energie en intrinsieke motivatie hebben om mee te veranderen. Als zij niet binnen de organisatie te vinden zijn, zoek ze dan daarbuiten.”

“In kleine stapjes moeten we het oude systeem afbouwen en het nieuwe opbouwen: een evolutionaire revolutie” – Rotmans

Steeds meer pioniers

Na de bijeenkomst hebben ongeveer dertig “friskijkers en dwarsdenkers” zich aangesloten bij De Nieuwe Leergang. Deze pioniers zijn in de dagelijkse praktijk al bezig met experimenten om de zorg te veranderen. De Nieuwe Leergang verbindt hen met gelijkgestemde zorgverleners, zodat zij van elkaar kunnen leren, samen kunnen experimenteren en elkaar motiveren.

Binnenkort stellen we enkelen van hen aan u voor.

Heeft u vragen over de Nieuwe Lijn? Neem dan contact op met één van onze adviseurs.